jaarverslag 2020

dankbaar voor overheidssteun

Het museum sloot in 2020 driemaal zijn deuren: van 13 maart tot en met 1 juni, van 4 tot en met 18 november en opnieuw vanaf 15 december. De steunfondsen vanuit de nationale en regionale overheden maakten het mogelijk de continuïteit van het museum te waarborgen en kunstenaars en zzp-ers aan het werk te houden. 

^{Tot 15 maart 2020 was de populaire tentoonstelling Wij Vikingen te zien. Na de eerste sluiting heropende het museum Oog in Oog met oorlog. Foto's Ruben van Vliet. Klik om te vergroten.}

tentoonstellingen 

Met online kaartverkoop, een beperkte capaciteit per half uur, route-aanduidingen en hygiënemaatregelen voelden bezoekers zich veilig in het heropende museum. Ze bezochten bijvoorbeeld Oog in Oog met Oorlog, een tentoonstelling met unieke foto’s en films in het kader van 75 jaar vrijheid in samenwerking met Tresoar, het Fries Film Archief, Historisch Centrum Leeuwarden en het NIOD. De tentoonstelling Wij Vikingen won in Londen een zilveren Muse design award. In Other.Worldy verbeeldden kunstenaars uit binnen- en buitenland de fascinerende onderwaterwereld. De Volkskrant en NRC gaven maar liefst vier sterren. Hendrickje Schimmel (1990) en Constant Dullaert (1979) presenteerden in het Fries Museum hun eerste museale solotentoonstelling. In het Universitair Medisch Centrum Groningen presenteerde Ellen Mandemaker op uitnodiging van het museum de expositie De Aardappel.

tentoonstellingen geopend in 2020

aanwinsten

Dankzij verschillende partners kon het museum een aantal bijzondere werken toevoegen aan de collectie, zoals een tekening van Thijs Rinsema (Drachten, 1877). Hij portretteerde zijn nichtje Nelli de Vrieze (1909-1996), een van de eerste vrouwen die in de zomer van 1935 als ‘air hostess’ in dienst kwam van KLM. Het museum verwierf nog een topstuk van Friese bodem: een unieke vergulde Domburgfibula uit de zevende eeuw, versierd in Scandinavische stijl. Detectorzoeker Robbert Velt vond de mantelspeld in de omgeving van het Friese Swichum. Met de aankoop van het werk Osedax (2010) van Edgar Cleijne (1963, Eindhoven) en Ellen Gallagher (1965, Providence, Verenigde Staten) is een indrukwekkende installatie toegevoegd aan de Collectie Nederland. Het Fries Museum is het eerste museum in Nederland met werk van de internationaal gevierde Gallagher in de collectie.

^{De collectie is in 2020 verrijkt met bijzondere werken, zoals Osedax van Edgar Cleijne en Ellen Gallagher (links), een portret van Nelli de Vrieze (midden) en een vergulde dombergfibula (rechts).} 

onderwijs

17.000 kinderen en jongeren bezochten dit jaar het museum, waarvan 7.600 in schoolverband. Door nauw samen te werken met scholen, cultuurcoaches en museumdocenten konden de onderwijsprogramma’s veelal gewoon doorgaan. Scholen uit dorpen waar Vikingschatten gevonden zijn kregen een VIP-tour door Wij Vikingen. In Other.Worldly lieten studenten van de docentenopleiding theater zich inspireren tot theatrale videoproducties. Dit materiaal werd vervolgens weer gebruikt in de lessen voor het voortgezet onderwijs. In het Fries Verzetsmuseum ontdekten ruim 600 studenten van het Friesland College wat vrijheid voor hen betekende. Zij legden dit in een workshop vast op hun eigen tegeltje. Alle tegels samen vormen na de winter een kunstwerk op de campus van het Friesland College in Leeuwarden. 

activiteiten

Het museum organiseerde zo'n 80 innovatieve activiteiten voor uiteenlopende groepen volwassenen. Tijdens Hollandse Meesters on Tour gingen drie films van de succesvolle serie Hollandse Meesters van de 21ste eeuw in première. Het festival ontving lovende reacties uit de Nederlandse kunstscene. In de landelijke muziekcompetitie Art Rocks lieten muzikanten zich inspireren door een kunstwerk uit de collectie van topmusea. Het Fries Museum ontving maar liefst 32 inzendingen. Rapper en zangeres S10 gaf een uitverkochte masterclass. Kunstenaars Machiel Braaksma, Jamila Faber, Ellen Mandemaker en B.C. Epker maakten kunstwerken van ingeleverde kapotte spullen in de Artistieke Repair Shop, een initiatief van Warming Up en het Fries Museum. In het Fries Verzetsmuseum waren deelnemers soms tot tranen geroerd terwijl ze hun verhaal over oorlog of vrijheid vertelden aan Liefdesbodes Anne Brouwer en Lieke van den Krommenacker, die het ter plekke optekenden. Het project was onderdeel van het programma Over de drempel van de gemeente Leeuwarden, waarbij cultuurmakers zich inzetten om eenzaamheid te verminderen en ontmoetingen te stimuleren. Samen met Kwadrantgroep organiseerde het museum rondleidingen en workshops voor mensen met dementie. Deze samenwerking is met een jaar verlengd én uitgebreid. Bewoners en cliënten met dementie kunnen nu ook met hun partner of mantelzorger deelnemen aan een reguliere rondleiding, en er komen rondleidingen met een doventolk. Een replica van Amo Me, Amo Te van Alma-Tadema is door het museum toegevoegd aan de rijdende expositie Topstukken on Tour van de Museum Plus Bus. De bus rijdt langs woonvoorzieningen voor ouderen. Het museum is daarnaast een samenwerking aangegaan met Musea bekennen kleur. In dit samenwerkingsverband zetten musea zich in om diversiteit en inclusie te verankeren in hun DNA.

^{Kapotte spullen werden kunstwerken in De Artistieke Repair Shop (links), muzikanten lieten zich inspireren door kunst bij Art Rocks en in de Liefdesbodes tekenden verhalen over oorlog of vrijheid op (rechts).}

In een jaar waarin op evenementgebied weinig mogelijk was, heeft het museum zijn gebouw opengesteld voor uiteenlopende initiatieven. Zo kon Claudy Jongstra tijdens de sluiting in het voorjaar in de hal werken aan haar monumentale installatie NINE voor Museum De Lakenhal in Leiden. Ook kunstbende, Explore the North, de Vredeman de Vries prijs voor architectuur en het miniatuurhuis van Stoereloer maakten dit jaar gebruik van de ruimte. De museumwinkel werd uitgebreid met een webshop, te bezoeken via friesmuseum.nl/webshop.

online

Ook tijdens de sluitingen bleef het museum het Ferhaal fan Fryslân online vertellen, met live rondleidingen en lezingen door conservatoren vanuit hun woonkamer. Sinds 4 mei is de tentoonstelling Oog in Oog met Oorlog samen met de vaste presentatie van het Fries Verzetsmuseum online te bekijken via virtueletour.friesverzetsmuseum.nl. Ook de webpagina Thuis doen, met collectieverhalen, blogs, podcasts en spelletjes was populair. In totaal werden deze digitale tentoonstellingen en activiteiten 30.000 keer bezocht.